Σε μια χαρακτηριστική εθνικιστική ομιλία του ο νεοοθωμανός Τούρκος
Σουλτάνος - Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο διαπρύσιος μεγαλομανής
ηγέτης, περιέλαβε ένα ιδιαιτέρως ασυνήθιστο σχόλιο για τα πυρηνικά όπλα:
«Ορισμένες χώρες έχουν πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές, όχι μόνον έναν ή δύο. Αλλά εγώ δεν μπορώ να τους αποκτήσω. Αυτό δεν μπορώ να το δεχθώ».
Βεβαίως πάντοτε υπήρχε η πιθανότης οι αναδυόμενες περιφερειακές
δυνάμεις, (όπως εν προκειμένω η Τουρκία) αγχώδεις και νευρικές
σχετικώς με τις ιρανικές και ενδεχομένως σαουδαραβικές πυρηνικές
φιλοδοξίες να προσπαθήσουν να ξεκινήσουν τα δικά τους προγράμματα
πυτηνικών όπλων. Η Τουρκία ευρίσκεται υπό την «πυρηνική ομπρέλα» του
ΝΑΤΟ, ενώ φιλοξενεί αμερικανικά τακτικά πυρηνικά όπλα στην αεροπορική
βάση του Ιντσιρλίκ. Είναι επίσης συμβαλλόμενο μέρος της «Συνθήκης για
την μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων» (Nuclear Non-Proliferation Treaty).
Ωστόσον, οι σχέσεις της Τουρκίας με την Δύση εξασθενούν και στάγδην
εξαφανίζονται, καθώς η Τουρκία πιέζει τους πάντες πέραν από τα
γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά όριά της, καθώς προσπαθεί παντοιοτρόπως να
απομακρύνει αυτό που αντιλαμβάνεται ως «δυτική παρέμβαση» στις
υποθέσεις της.
Την ίδια έντονη σταση είχε τηρήσει προσφάτως η Τουρκία σε ότι αφορά τις αντι-Κουρδικές επιχειρήσεις των Ενόπλων Δυνάμεών της.
Ο Ερντογάν είχε απειλήσει και άλλες φορές ότι, δεν θα δεχθεί «δυτικές»
πιέσεις γύρω από το ζήτημα, αλλά αυτή την πρόσφατη φορά, το πράγμα
κλιμακώθηκε περισσότερο: Στις 6 Αυγούστου, ο Τούρκος πρόεδρος επανέλαβε
τις προειδοποιήσεις του ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να ξεκινήσει ευρεία
στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των κουρδικών «Μονάδων Προστασίας του
Λαού» (YPG- Yekîneyên Parastina Gel) ανατολικώς του ποταμού Ευφράτη στην
βορειοανατολική Συρία. Μάλιστα ο «Σουλτάν» Ερντογάν εδήλωσε ότι η
Άγκυρα είχε ήδη ειδοποιήσει επ’ αυτού τόσο τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο
και την Ρωσία για τα σχέδιά της.
Αυτή ασφαλώς δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία προειδοποίηση της
Τουρκίας για μιαν επικείμενη επίθεσή της στη βορειοανατολική Συρία. Η
Τουρκία προσεπάθησε επί μακρόν να προωθήσει δυνάμεις της στην περιοχή,
όπου κατέχουν το έδαφος οι «Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας» (SDF)
(στις οποίες κυριαρχούν οι YPG). Μέχρι στιγμής, η Τουρκία δεν
απετόλμησε μιαν ευρείας κλίμακος εισβολή λόγω της εκεί παρουσίας
αμερικανικών στρατευμάτων, καθώς και λόγω της έως τούδε δεδομένης
αντιθέσεως της Ουάσινγκτον σε οποιανδήποτε τέτοια κίνηση. Αλλά όπως
εκπτύσσονται τα νεοοθωμανικά της οράματα, η υπομονή της Αγκύρας φαίνεται
να τελειώνει και πολλοί παράγοντες υποδηλώνουν ότι η Τουρκία θα
αποτολμήσει μιαν ευρεία εισβολή, ανεξαρτήτως από το οικονομικό κόστος
που θα συνεπήγετο αυτή.
Μετά ταύτα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία έφθασαν εν τέλει σε
μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής για συντονισμό, με την δημιουργία
από κοινού μιας «Ασφαλούς Ζώνης» στη βορειοανατολική Συρία. Επί του
παρόντος, οι εμπλεκόμενες χώρες δεν έχουν βεβαίως δημοσιοποιήσει
οιεσδήποτε σαφείς λεπτομέρειες σχετικώς με το ακριβές χρονοδιάγραμμα
εφαρμογής της ζώνης ασφαλείας ή με το γεωγραφικό της πεδίο. Ανάλογο
πιεστική και ανεξάρτητη στάση επέδειξε η Τουρκία στη διαφοροποίηση των
στρατιωτικών της προμηθευτών. Λόγω των εγχωρίων πολιτικών της επιταγών,
αλλά και λόγω της ανάγκης να υπερασπιστεί την κυριαρχία της, δεν
εγκατέλειψε το ρωσικό S-400 παρά τις απειλές αντιποίνων στις ΗΠΑ.
Εάν η Τουρκία δεν μπορεί να στηρίξει πλήρως τα συμφέροντα της
στην Δύση, εφ όσον αυτά τα συμφέροντα δεν ταιριάζουν με αυτά των
Ηνωμένων Πολιτειών ή και άλλων εταίρων της στο ΝΑΤΟ, τότε ενδεχομένως η
Άγκυρα ημπορεί να ακολουθήσει μια πλέον «μονομερή» πορεία. Η
ανάπτυξη ενός προγράμματος πυρηνικών όπλων είναι εξόχως δαπανηρή,
κοπιώδης και εντατική, θα εκθέσει δε την Τουρκία σε κυρώσεις και θα
αποτελέσει σοβαρή διασάλευση και παραβίαση της λειτουργίας του ΝΑΤΟ.
Βεβαίως ο πολυμήχανος και «μεθοριακός» Σουλτάν - Ερντογάν μπορεί
απλώς να επιδεικνύει κλιμακούμενη εθνικιστική θέρμη και σκόπιμη
μεγαλοστομία, υποστηρίζοντας τα κυριαρχικά πυρηνικά δικαιώματα της
Τουρκίας ως έναν δόκιμο τρόπο για να αποσπάσει την προσοχή του κοινού
από την στάσιμη οικονομία και να προκαλέσει περαιτέρω υποστήριξη του
κόμματός του. Παρόλα αυτά, τα σχόλιά του μας επιτρέπουν μιαν ευρυτέρα
και βαθυτέρα ανάτμηση και αποκάλυψη των πυρηνικών φιλοδοξιών της
νεοοθωμανικής γείτονος.
Α.Κ.
